Nereden çıktı bu ''sistem''

Nereden çıktı bu ''sistem'' - 1






Bir tanıma göre; amacı gerçekleştirmek üzere harekete geçirilmiş mekanizmalar bütününe sistem denir. Bizler futbolu izlerken, yorumlarken veya analiz ederken sıklıkla “sistem” ifadesini kullanır ya da işitiriz.
Günümüz futbolunda başarı adına ortaya konan çalışmalar, kurulan kadrolar ve verilen mücadelelerin tamamı belirli bir sistem dahilinde harekete geçirilmiştir ve geçirilmek zorunluluğu taşır. Elbette saha içerisinde verilen mücadeleleri de bundan ayrı tutmamız düşünülemez. Bugün her teknik adam takımını belli bir oyun sistemi çerçevesinde sahaya sürer ve netice bekler.

Peki, günümüz futbolunda kullanılan sistemlerin kökeni nedir? Modern futbolu şekillendiren oyun sistemlerinden ilki hangisidir ve kimler tarafından kullanılmıştır?

Futbol tarihçileri, futbolun geçmişini M.Ö. 2000’li yıllara dayandırıyor ise de, oyunun spesifik kurallar içerisinde, bir sistem çerçevesinde oynanmaya başlanması ve günümüz modellerine temel oluşturacak ölçüde stratejik bir yapıya bürünmesi 19.y.y’ın sonlarına denk gelir. Literatüre “İlk uluslararası maç” olarak geçen İskoçya-İngiltere(30 Ekim 1872) karşılaşmasında, İngilizlerin karşılaşma boyunca kademeli olarak 1-2-7 ve 1-1-8 dizilişlerini kullandıkları, İngilizlere karşı daha defansif bir görüntü veren İskoçlar ise sahada 2-2-6 dizilişiyle yer aldıkları belirtilir. Her iki takımın da uzun ve direk toplarla rakip kaleye gitme çabalarına ve fazla oyuncuyla hücum etmelerine rağmen 0-0 gibi golsüz bir netice ile sahadan ayrılmaları günümüz futbol felsefesinde pek de anlaşılır gibi gözükmese de, o yıllarda uygulanmakta olan ofsayt kuralı çerçevesinde buna benzer neticelerin fazlasıyla alındığı bilinir.

Futbol araştırmacıları tarafından kesin bir tarih verilememekle birlikte, ilk uygulamasının 1884-1888 yılları arasında İngiltere’de görüldüğü belirtilen, kimi kaynaklara göre Blackburn Rovers, kimilerine göreyse Preston North End takımları tarafından geliştirildiği ifade edilen 2-3-5 "Piramit" sistemi uzun süreli kullanılan modellerin ilk örneğidir. 1890 yılından itibaren özellikle Britanya futbolunda yaygın bir şekilde tercih edilen ve geliştirilen oyun sistemi dünya futbolunca adayla özdeşleştirilerek “Klasik Britanya Sistemi” olarak tanınmıştır. 1940 yılına gelindiğinde, dünya futbolunun önde gelen pek çok ekibi 2-3-5’i varyasyonlarla kendilerine yakışır hale getirmiş ve başarıyla uygulamışlardır.



1930 yılında gerçekleştirilen Dünya Kupası'nda Alberto Suppici tarafından çalıştırılan Uruguay ulusal takımı kendi futbol karakterlerini, yeteneklerini 2-3-5 ile sahaya yansıtarak, sırasıyla Peru’yu 1-0, Romanya’yı 4-0, Yugoslavya’yı 6-1 ve finalde Arjantin’i 4-2 mağlup etmeyi başardı. Finalde kaybeden Arjantin’de tıpkı Uruguay gibi Piramit sistemini uyguladı ve 18 golle turnuvanın en golcü takımı oldu. Beşli forvetin ortasında görev alan Arjantinli efsanevi yıldız Guillermo Stabile 8 gol atarak gol krallığına ulaşmayı başard





1934 Dünya Kupasında 4. olma başarısını göstererek pek çok kişiyi şaşırtan Avusturya ulusal takımı “The Danubian School” (Danubya) adını verdikleri sistemde 2-3-5’i kendilerine göre geliştirdi ve uyguladı. Efsanevi teknik adam Hugo Meisl yönetiminde başarıdan başarıya koşan “Harika Takım” o dönem Orta Avrupa’nın en güçlü ekibi haline geldi. Danubya bölgesinin karakteristik özelliklerini taşıyan Macaristan ve Çekoslovakya ulusal takımları da 2-3-5 dizilişini uygulamaktan geri kalmadı. Topun fazlasıyla ayakta tutulduğu, orta alanın uzun mesafeli driplinlerle geçildiği sistemin önemli temsilcisi Avusturya’nın, 1934 Dünya kupasının yarı finalinde İtalyanlar tarafından geliştirilen "The Metodo" ya yenik düştüğü bilinir.

Hemen tüm Avrupa’da yaygın olarak kullanılan 2-3-5’te savunmanın ortasında görev alan ikilinin(2 ve 3) günümüz stoperlerinin görevini üstlendiği belirtilir. İkili defansın önündeki üçlü orta saha kalkanı takım için ön savunma niteliğindeydi. Orta alandaki 3’lünün ortasında yer alan oyuncu (5), orta alandan başlayan takım savunmasının organizasyonunu üstlenmekle kalmıyor, takımın ofansif kurgusunun merkezi niteliği taşıyordu. Teknik kapasitesinin ve fiziksel özelliklerinin üst düzeyde olması gereken oyuncu, sistemin kilit ismiydi ve çok yönlü olabilmek zorundaydı. 3’lünün sağ ve sol içindeki oyuncular(4 ve 6), özellikle defansif görev üstlenen oyunculardı ki, günümüz defansif orta sahalarına yakın nitelikler taşıyorlardı.



Top kapmak ve top kullanmak gibi birbirlerinden farklı görevler üstlenebilen iki oyuncunun çok yönlü olabilmesi ise, rakiplerine karşı sonucu belirleyici bir üstünlük oluşturabiliyordu. Hücum bölgesinde görev alan 5’linin sağında ve solunda (7 ve 11), günümüz ofansif kanat oyuncularının niteliklerine sahip oyuncular kullanılırdı. Kendilerinden, süratli, yaratıcı ve üretken olmanın yanı sıra, gol bölgesine iyi servis yapabilmeleri de beklenirdi. 5’linin ortasında yer alan oyuncu(9) kaleye en yakın oyuncuydu. Bu bölgede gol vuruşlarında etkili, çabuk ve gol sezgileri gelişmiş oyuncular tercih edilirdi ki, bu oyuncular takımın en önemli gol silahlarıydı ve santrfor niteliği taşırlardı. Santrforun her iki tarafında yer alan forvet oyuncuları (8 ve 10) ise, 2-3-5 “Piramit” dizilişinde takımın gol yükünü paylaşırlardı. Yakın geçmişe ait 11’li forma numaralandırma kalıplarının da temellerini atan (2-sağ bek 3-sol bek, 7- sağ açık, 11-sol açık, 9-santrfor, vs…) 2-3-5 Piramit dizilişi futbol tarihinde günümüz sistemlerinin esin kaynağı olarak geçer. Sonrasında gelişen ve değişen futbol anlayışı Piramit sistemine karşı oluşturulan pek çok yeni oyun yapısını da beraberinde getirdi. 2-3-5 The Danubian School, 3-4-3(WM), 2-3-2-3 The İtalian Metodo, 3-3-4 The Swissbolt(Sürgü) gibi sistemler 2-3-5 Piramit sonrası ortaya çıkan ve günümüzde geçerliliğini yitirmiş diğer klasik sistemlerdir ve her biri belli dönemlere damgalarını vurmuşlardır.